Συνταγή προσφόρου,ἀρτοκλασίας καί ἂλλες/Ἐτοιμασία τοῦ προσφόρου μέ προζύμι,παραδοσιακά

Ἑτοιμασία τοῦ προσφόρου  μέ προζύμι , παραδοσιακά.

Ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς (Ἰωάν στ ΄41.)

ὄχι ὅπως τό μάννα , τόν οὐράνιον ἄρτον τόν ὁποῖον ἔστελνε ποτέ ὁ Θεός εἰς τούς Ἰσραηλίτας εἰς τήν ἔρημον , τόν ὁποῖον ἔτρωγον καί ἐστηρίζοντο σωματικῶς , ἀλλά πάλιν ἀπέθανον , ἀλλά ἡ Τροφή τοῦ παντός κόσμου · καί ὁ τρώγων τόν Ἄρτον τοῦτον , ζήσεται αιωνίως , ἔχει ζωήν αἰώνιον , καί μεταβαίνει ἐκ τοῦ θανάτου εὶς τήν ζωήν . 

 Εἶναι ὁ ἄρτος ὁ ἐπιούσιος , ὁ αἰώνιος , ὁ Χριστός παρατεινόμενος εἰς τούς αἰῶνας · καί αὐτό μυστήριον ἤρχισε , ἐτελεσιουργήθη τήν φρικτήν βραδυά τοῦ μυστικοῦ δείπνου  εἰς αὐτήν τήν πρώτην λειτουργίαν , καί ἔκτοτε τελοῦμεν εἰς τήν ἀνάμνησην τοῦ Κυρίου , κατά τόν λόγον του , (Λουκ. κβ ΄19 ).

τρώγομεν τό Σῶμα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου , καί πίνομεν αὐτοῦ τό Αἷμα , καί ἔχωμε ζωήν αἰώνιον , καί αὐτό τελοῦμεν εἰς ἑκάστην θείαν λειτουργίαν .

Διά νά τελέσωμε τήν θείαν εὐχαριστίαν , ἡ ὁποία εἶναι ὁ σκοπός τῆς θείας λειτουργίας , χρειάζεται τό πρόσφορον · ἀπό τό πρόσφορο ὁ ἱερεύς ἐξάγει τόν Ἀμνόν  , τό τμῆμα ἐκεῖνο τό ὁποῖο γράφει ἐπάνω  ΙΧ ΧΣ ΝΙ ΚΑ ,τό ὁποῖο εἰς τήν θείαν λειτουργίαν μετουσιώνεται μέ τίς εὐχές, καί ἐπίκλησιν τοῦ ἁγίου πνεύματος , καί γίνεται Σῶμα Χριστοῦ · ἐξάγει καί τίς μερίδες τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ , τῶν ταγμάτων  , καί τῶν ζώντων καί κεκοιμημένων . 

Διά νά γίνη τό πρόσφορον , χρειάζεται καθαρότητα ψυχῆς καί σώματος , πίστη , καθαρά ζωή , προσευχή , νηστεία , καί ἐγκράτεια , ἀφοῦ εἶναι μεγάλη εὐλογία τιμή , μά καί εὐθύνη ·  ὁ πρός τήν ἑτοιμασίαν τοῦ προσφόρου  χῶρος  , πρέπει να εἶναι καθαρός , εἰ δυνατόν μή χρησιμοποιεῖτε διά ἄλλας ἐργασίας , νά θυμιατίζεται, νά ὑπάρχει εἰκόνα, ἁγιασμός μεγάλος , τά δέ σκεύη καθαρά , μέ φύλαξιν καί μή χρησιμοποιούμενα διά ἄλλην οἰκιακήν χρήσην ΄

τά άπαραίτητα σκεύη διά τήν παρασκευήν  εἶναι :  

α) μία λεκανίτσα ἀνοξείδοτη ἤ πλαστική διά τό ζύμωμα ·

 β) ἕνα μικρότερο ἀλλά κάπως βαθύ δοχεῖον διά τό προζύμι ·

γ)ἕνα μικρό δοχεῖον σάν τάπερ , να σφραγίζη , διά φύλαξην τοῦ προζυμιοῦ , διά τήν ἑπομένην ἑτοιμασίαν ·

δ) μία καλή καθαρά ξυλίνη σφραγίδα μέ βαθειά καί καθαρά τά γράμματα · 

ε)ταψάκι , ἤ ταψάκια , ἀλουμνίου διά τήν τοποθέτησιν τῶν προσφόρων · 

στ) ἕνα μικρό πινελάκι διά τό ἄλλειμα τοῦ ταψιοῦ ·βέβαια μπορῆ τό ἄλλειμα νά ἀτικατασταθῆ , μέ τό νά ζεσταθῆ ἐλαφρῶς τό ταψάκι καί να βαλωμε γνήσιο μελισσοκέρι νάλοιώσει καί να καλύψη ὅλην τήν βάση · 

ζ) τρεῖς βαμβακερές πετσέτες διά τήν κάλυψιν τῶν προσφόρων  · ...

η) ἕνα καθαρό μάλλινο πανί , ὕφασμα διά τό γίνωμα · 

θ) μία καθαρά πετσέτα , ἤ θήκη διά τήν μεταφορά τοῦ , τῶν προσφόρων εἰς τόν ναόν · ὅλα αὐτά φυλάσσονται καλῶς καί  μόνον διά τήν παροῦσαν χρήσην ·

ι) ἕνα ψεκαστηράκι μικρό , π.χ. σάν τοῦ σιδερώματος .

Ἀπό τήν προηγουμένην ἡμέραν ...

βγάζουμε τό προζύμι καί τοποθετεῖται εἰς μέρος κάπως ζεστό , νά ἀρχίσει να κινεῖται ...καί παίρνομε τό 1/4 τῆς ποσότητος ἀλεύρου πού θα χρησιμοποιηθῆ , διά νά «ἀνεπιάσωμε τό προζύμι » ·

ρίχνωμε χλιαρό νερό εἰς τήν λεκάνην  καί μετά τό προζύμι , ἀνακατεύουμε καλά , μέχρι να διαλυθῆ · προσθέτουμε ἀλέυρι καί ἀνακατεύουμε , ὥστε νά γίνεται σάν παχύρευστη κρέμα · 

προσέχωμε νά ἔχει περιθώριο ὅταν φουσκώνει ἡ ζύμη νά μήν ρἰχνεται ἔξω , καί σκεπάζωμε  μέ καθαρή πετσέτα , καί τοποθετεῖται σέ θερμό μέρος , ὄχι ὅμως σέ θερμοκρασίες ἄνω τῶν 50 βαθμῶν  , καί τό ἀφήνωμε ὅλην τήν νύκτα · 

τήν ἑπομένην τό πρωΐ ,τοποθετοῦμε εἰς τήν πρός ζύμωμα λεκάνη τό περισσότερο ἀλεύρι , κρατᾶμε ἐλάχιστον , μήπως τό εἰσαγόμενο νερό εἶναι περισσότερο , νά μπορέσωμε νά τό φέρομε στήν σωστήν ἀναλογία καί περιεκτικότητα ·

Εἰς τήν λεκανίτσα μέ τό ἀλεύρι , κάνωμε μίαν μικρήν λακουβίτσα , καί ρίχνωμε μέσα τό διαλυμένο προζύμι · ρίχνωμε χλιαρό νερό καί πλάσσομεν καί λίγο ἁλάτι ψιλό , ἤτοι εἰς τά 750 γραμ. ἀλεύρου , ἕνα κουραλάκι τοῦ γλυκοῦ ἁλάτι ·

κάνωμε εἰς τήν λεκάνην τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ , σταυρώνουμε τρίς , λέμε μέσα μας τήν εὐχήν , ἤ τούς χαιρετισμούς τῆς ΚΥΡΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ, ἀφοῦ πρίν τήν ἔναρξη ἔχουμε θυμιάσει ὅλα , καί ἀρχίζωμε τό ζύμωμα , προσθέτοντας λίγο νερό μέ προσοχή μήν πέση περισσότερο και δυσκολέψη τήν διαδικασία · ἡ ποσότης τοῦ νεροῦ , ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ποιότητα τοῦ ἀλεύρου · ἄλλα ζητοῦν περισσότερο , ἄλλα ὁλιγότερο νερό , πλάττουμε , μέχρι νά « γυαλίση » ἡ ζύμη καί  νά γίνη σάν τό μάρμαρο τό γυαλισμένο , καί ἡ ζύμη νά γίνη σκληρή , καλά ὅμως ζυμωμένη , ὥστε , νά βυθίζεται τό δάκτυλο καί νά μήν κολλάει · χρειαζεται περίπου 20 λεπτά ζύμωμα , καί ἐνθυμούμεθα , ὅτι τό πρόσφορο , δέν ζυμώνεται ὅπως τό ψωμί ·  πρέπει νά εἶναι σκληρή η ζὐμη , νά ἀποτυπώνεται καλά ἡ σφραγίδα , νά μήν σβύνη κατά τό «ἀνέβασμα » , καί νά μήν κάνει μεγάλες φουσκάλες. 

Δέν πρέπει ὅμως νά εἶναι πολλά σκληρή , διότι θά σκάει τό πρόσφορο κατά τήν ἔψηση, καί θα γίνονται ψίχουλα κατά τό κόψιμο · ἀκόμα δυσκολεύη πολύ τόν ἱερέα , κατά τήν ἐξαγωγή τοῦ Ἀμνοῦ , πού εἶναι ὁ οὐράνιος ἄρτος , καί δέν εἶναι ...«μπουκιά ψωμιοῦ ». πολλά ὄμως μαθαίνονται καί μέ τήν έμπειρία, ἤτοι μετά ἀπό μερικά πρόσφορα , θά ἔχει μείνη ἡ σχετική ἐμπειρία ·

Ὅταν ζυμωθῆ καλῶς , καί εἶναι ἕτοιμη ἡ ζύμη , τήν ἀφήνωμε, διά 10 περίπου λεπτά, μέσα στήν λεκάνη σκεπασμένη μέ καθαρή πετσέτα  , καί κατά τό διάστημα αὐτό τῆς ἀναμονῆς , ἀλλείφομε τό ταψί μέ ἕνα μικρό πινέλο , μέ λάδι , ὅλο , ἤ  μέ γνήσιο μελισσοκέρι , τρίβοντάς το, εἰς τήν ζεσταμένην ἐπιφανεια , τοῦ ταψιοῦ · κόβουμε , ἀφαιροῦμε , κρατᾶμε  μετά ἕνα τμῆμα τῆς ζύμης , περίπου τό 1/20 , καί τό ἀφήνωμε , νά ..ἀνέβη να κρατήσωμε ὡς προζύμι εἰς τό ψυγεῖο   τοποθετῶντας το μετά εἰς ταπεράκι , καί ἐλλείψει ψυγείου , φυλάσσεται μέσα εἰς ἀλεύρι.

Μετά , παίρνωμε , καί πλάθωμε τήν ζύμη ἐπάνω εἰς καθαρό μάρμαρο , ἤ ἄλλη λεία ἐπιφάνεια , καί τήν σχηματίζωμε κύλινδρον , τόν σηκώνομε ὄρθιον , πιέζοντας εἰς τήν μέσην  νά γίνη μικρότερος 

, στρίβωμε μία στροφή τήν ζύμην , καί πατᾶμε τά ἄκρα ὥστε νά ἑνωθοῦν , καί τοποθετοῦμε τήν ζύμην , ἤδη εἰς τό ταψί καί πατᾶμε μέ τήν παλάμη ,  ὥστε νά τό καλύψη ὅλο ·

Κάνωμε τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ , λαμβάνομε τήν σφραγίδα καί φέρομεν εἰς τό μέσον τῆς ζύμης  , τήν πιέζωμε ἀργά ἀλλά σταθερά , νά βυθισθῆ εἰς τήν ζύμην , πιἐζωμε διά 2-3 δεπτερόλεπτα ,καί ἀνασύρωμε προσεκτικά, νά μήν κολλήση ἡ σφραγίδα · προσέχωμεν ἀκόμα,  νά μήν ὑπερεκχειλίσει ἡ ζύμη  κατά τήν πίεσην , καί καλύψη τήν σφραγιδα , διότι μετά δέν άνασύρεται .

Ἄν ἡ κατασκευή της δέν εἶναι καλή καί κολλάει κατά τήν ἐξαγωγήν , μποροῦμε να ἀλευρώσουμε λίγο τήν σφραγίδα πρίν τήν χρήσην · δέν βοηθάει καθόλου να τυπωθῆ δεύτερη φορά ἡ ζύμη · ἄν ἀποτύχωμε στήν τύπωση , τότε ξαναπλάθωμε τήν ζύμην .

Καλύπτωμε μέ καθαρή πετσέτα ἤ πανί , προσέχοντες μήν ἔχει ἐπαφή τό ὕφασμα μέ τήν ζύμη, τήν ἀφήνωμε εἰς θερμό μέρος νά ἀνέβη , περίπου 1.30-2 ὦρες καί ἑτοιμάεται ὁ φοῦρνος , περίπου στούς 180° · 

μέ μία ὀδοντογλυφίδα  κάνωμε μερικές τρυποῦλες εἰς διάφορα μέρη τοῦ προσφόρου χωρίς νά ἀλλοιωθοῦν τά γραμματα καί σφραγίδες ·ἐάν κατά τήν διάρκειαν τοῦ φουσκώματος τοῦ προσφόρου , παρατηρήσωμεν μία ἐπιφανειακήν κροῦσταν , τότε ψεκάζομεν ἐλαφρῶς ὁμοιόμορφα ὅλο τό πρόσφορο μέ λίγο νερό ·

τό ψέκασμα αὐτό μπορεῖ να γίνη , μέ ἕνα ψεκαστηράκι  , δοχεῖο ψεκάσματος σιδερώματος · αὐτό βέβαια μπορεῖ νά τύχη ὅταν ὁ καιρός εἶναι ξερός , ἤ τό θέρος.

Τό τοποθετοῦμε , ἤ τά τοποθετοῦμε εἰς τόν φοῦρνον  , ὅπως ἐλέχθη εἰς θερμοκρασίαν  180 ° , καί ἀναλόγως τοῦ μεγέθους τῶν χρειάζονται 3/4 -1 ὥρα , ἤτοι , σαράντα πέντε λεπτά , ἕως μία ὥρα ·ὅταν εἶναι ἕτοιμα , καί βγοῦν ἀπό τόν φοῦρνον , τυλίγουμε μέ καθαρή πετσέτα , μόνον διά αὐτήν τήν χρήση, καί ὅπως εἶναι εἰς ναΰλον σακκουλίτσα , τήν ὁποίαν δένομεν · αὐτό γίνεται διά νά μαλακώση ἡ κόρα , καί νά μήν δυσκολέψη τόν ἱερέα κατά τήν ἐξαγωγήν τοῦ Ἀμνοῦ , τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ καί τῶν λοιπῶν μερίδων · ὅταν κρυώσει , εἶναι ἕτοιμο διά τόν ναόν διά τήν ἑτοιμασίαν τῶν τιμίων δώρων  , τό τυλίγωμε , ἤ τά τυλίγωμε μέ λευκή καθαρή πετσέτα , καί εἶναι ἕτοιμα · καλόν θά εἶναι νά ἔχει ἑτοιμασθῆ καί τό μνημονοχάρτι, ἕνα καθαρό χαρτί , τό  1/4 τοῦ  Α4 , καί νά γράφονται τά ὀνόματα τῶν ζώντων καί κεκοιμημένων , καί εἰ δυνατόν εἰς τήν γενικήν , π.χ.    Γρηγορίου , Ἰωάννου , Μαρίας ..., καί μία στήλη τά ἀνδρικά ὀνόματα , καί ἄλλη στήλη τά γυναικεῖα , καί εἰ δυνατόν , ἄλλο χαρτί ὁμοίως διά κεκοιμημένους ·

κατά τήν διάρκειαν ὅλης αὐτῆς τῆς ἑτοιμασίας , μπορεὶ νά λέγονται προσευχές , ἀρχίζοντες μέ τό τρισάγιον , 

τόν Ν΄ψαλμόν , 

τό ΘΕΟΤΟΚΕ ΠΑΡΘΕΝΕ, χαῖρε ... 

τούς χαιρετισμούς τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ μας ,

τήν εὐχήν ·

τό κυριότερο ὅμως ἀπό τά χρησιμοποιούμενα , ἤ χρησιμοποιηθησόμενα ὑλικά εἶναι , ἡ ὀρθοδοξία μέ ὀρθοπραξία, ἡ καθαρά ζωή μας , ἡ μετάνοια , ἡ συναίσθησις τῆς ἁμαρτωλότητος μας , καί ἀναξιότητος ...

οὕτως μπορεῖ να κινηθοῦμε καί παρακινηθοῦμε διά ἀγάπην τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς καί δόντος τήν ζωήν Αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν ....

 Σαλπίσωμεν ἐν σἀλπιγγι ἀσμάτων · προκύψασα γάρ ἄνωθεν ἡ Παντάνασσα Μητροπάρθενος , ταῖς εὐλογίαις καταστέφει τούς εὐφημοῦντας ΕΚΕΙΝΗΝ · βασιλεῖς καί ἄρχοντες συντρεχέτωσαν , καί τήν Βασιλίδα κροτείτωσαν ἐν ὕμνοις , Βασιλέα τέξασαν τούς θανάτῳ κρατουμένους πρίν , ἀπολῦσαι φιλανθρώπως εὐδοκήσαντα · Ποιμένες καί Διδάσκαλοι , τήν τοῦ καλοῦ Ποιμένος ὙΠΕΡΑΓΝΟΝ ΜΗΤΕΡΑ , συνελθόντες εὐφημείσωμεν · τἠν λυχνίαν τήν χρυσαυγῆν · τήν φωτοφόρον νεφέλην · τήν τῶν Χερουβίμ ὑπερτέραν , τήν ἔμψυχον τε κιβωτόν , τόν πυρίμορφον τοῦ Δεσπότου Θρόνον · τήν μανναδόχον χρυσέαν στάμνον , τήν ζωηφόρον τοῦ Λόγου πλάκαν · ἁπάντων τῶν χριστιανῶν τό καταφύγιον , ἅσμασιν θεηγόροις ἐγκωμιάζοντες , οὕτως εἴπομεν · Παλάτιον τοῦ Λόγου , ἀξίωσον τούς ταπεινούς ἡμᾶς τῆς οὐρανῶν βασιλείας· οὐδέν γάρ ἀδύνατον τῇ μεσιτείᾳ Σου · χαῖρε , πανυπέρτιμε Ναέ Κυρίου .... 

καλές ἐπιτυχίες , καί μήν σιστάζετε , ἄν δέν ὑπάρχει τό ἐπιθυμητόν ἀποτέλεσμα , ἀπό τήν πρώτην προσπάθεια · 

ἡ ΠΑΝΑΓΙΑ θά συνεργήση καί θά ἐπιτύχετε , στήν ἐπιμονή τῆς ἁγίας αὐτῆς προσπαθείας..

μέτ εὐχῶν , καί τῆς ἐν Χριστῷ ἀγαπης .