17.Ἁγ. καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή/Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

 

                     Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ 

  Οἱ καλῶς τά πάντα διαταξάμενοι Θεοφόροι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας , ὅρισαν , καθώρισαν τόν τρόπον τῆς δοξολογίας, εὐχαριστίας λατρείας μας πρόν τόν Θεόν , και ὅρισαν τάς ἱεράς ἀκολουθίας , καί τήν τυπικήν διάταξην τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν , εἰς τίν ἑβδομαδιαῖον , μηνιαῖον, καί ἑτήσιον κύκλον ·  ὅρισαν , συνέγραξαν τήν τάξιν , τό τυπικό , καί ἀπό τά τυπικά , μεταβαίνουμε στήν οὐσία , στήν ἀλήθεια , καί εἰσερχόμεθα  στήν ...πνευματικήν τους ἱστοσελίδα, καί συνδοξάζομεν , συνδοξολογοῦμεν τόν Θεόν , καί ΘΕΟΜΗΤΟΡΑ ...

 

   Τό τυπικό , δηλαδή  εἶναι σάν τό αὐλάκι , πού μεταφέρει τό νερό , σαν τήν σωλήνα, πού διοχετεύεται καί μεταφέρεται, χωρίς να χάνεται , στήν πορεία..

 

   Καθε παρέμβασις στό τυπικὀ τῶν Πατέρων μας , καί σέ ὅσα μᾶς κληροδότησαν , εἶναι σαν νά ...σπᾶμε τό αὐλάκι , καί χάνεται στήν πορεία του .

 

   Σάν νά παθαίνει βραχυκύκλωμα ἕνα καλώδιο, καί ἀντί νά  φωτίζει , ὄχι μόνο  δέν φωτίζει , ἀλλά   καί προξενεῖ θάνατον .

 

  Ὑπάρχουν ὅμως καί αὐθόρμητες ἐνέργεις του λαοῦ , τοῦ πιστοῦ λαοῦ μας , ὁ ὁποῖος πολλάκις εἶναι ὁ θεματοφύλακας τῆς πίστεως , καί πολλάκις ὀρθοτομεῖ τόν λόγον τῆς Ἀληθείας , ὅταν  ἀπό ἀλλοῦ ...καρατομεῖται , ἐνέργειες πηγαῖες, οὐράνιες, ἀπλές, θεϊκές, ἀληθινές, αὐθόρμητες , καί διαχρονικές , πού ἄν καί δέν εἶναι δογματικές , ὄμως παραμένουν ἀναλείωτες αἰωνίως .

 

   Ἔτσι εἶναι καί ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος .

 

   Εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν , ὑμνολογικήν γλῶσσαν ,ἀκάθιστος ὕμνος εἶναι κάθε ὕμνος ὀρθόδοξος , ψαλλόμενος ἀπό τούς πιστούς μέ ὀρθία στάση .

 

   Ἀλλά , ἔχει ἐπικρατήσει , καί μονοκρατεῖ , νά ὀνομάζεται Ἀκάθιστος Ὕμνος  , ἕνας ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΟΣ Ὕμνος , πρός τήν ΚΥΡΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ , γνωστός ὡς , ὁ Ἐθνικός Ὕμνος τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ, τὀ : 

 

                            Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ .....

 

ψαλλόμενος , τήν Μεγάλη καί Ἁγία Τεσσαρακοστήν ,  κάθε Παρασκευή , τίς τέσσερες πρῶτες Παρασκευές  , τμηματικῶς , καί τήν Πέμπτην Παρασκευή , ἤτοι τήν Παρασκευή τῆς Πέμπτης ἑδβομάδος , ὁλόκληρος .

 

  Ἡ τυπική διάταξις , ὁρίζει δύο περιπτώσεις : 

μίαν ψαλλόμενος  μέ τό ἀπόδειπνον τήν Παρασκευήν ἑσπέραν , 

καί δευτέραν , ἐπιλογήν , δυνατότητα, ψαλλόμενος  εἰς τήν ἀκολουθίαν τοῦ ὄρθρου τοῦ Σαββάτου , καί διά αὐτό , λέγομεν , ...τό Σάββατον τοῦ Ἀκαθίστου....

 

   Συνήθως εἰς τά ἐνορίας, διά νά ὑπάρχει ἡ δυνατότητα νά προσέρχονται χωρίς δυσκολίας οἱ πιστοί καί νά συμμετάσχουν , τελεῖται  τήν Παρασκευή ἑσπέρας, μέ τήν ἀκολουθία τοῦ ἀποδείπνου..

 

  Εἰς τάς Ἱεράς Μονάς, τελεῖται συνήθως  , μέ τήν ἀκολουθάι τοῦ ὄρθρου , ...ὄρθρου βαθέως ...

 

   Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος ἀποτελεῖται ἀπό  τό προοίμιον , καί 24 στροφές  πού λέγονται ...οἴκοι , μέ ἀκροστιχίδα  , κατά ἀλφάβητον , ἤτοι κάθε οἶκος ἀρχίζει μέ ἕνα ἀπό τά 24 γράμματα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἀλφαβήτου , ἀπό τό Α , ἕως τό Ω ....

 

   Εἶναι ἡ πεμπτουσία, τό ἀριστούργημα τῆς βυζαντικῆς ὑμνογραφίας, ἀκολουθεῖ κανόνες ἀρχαίας Ἑλληνικῆς γραμματικῆς καί συντακτικοῦ , μέ ἰσοσσυλαβία καί ὁμοιοκαταληξία .

 

  Γλῶσσα ἱερά , σοβαρή , ποιητική , μέ πολλά ἐπίθετα , καί ἀντιθέσεις, πού χρωματίζουν καί ἐξαρουν τόν ὕμνον , καί φανερώνει τό μεγαλεῖο , καί τό ὔψος , βάθος πλοῦτον τῶν νοημάτων · περιέχει καί δογματικές θέσεις καί λόγους .

 

  Φανερώνει τό μεγαλεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ , τό ὕψος τῆς ταπεινοφροσύνης , τό βαθος τῶν δογμάτων , τήν ὑπεροχήν τῆς ΘΕΟΤΟΚΟΥ, τήν ἀγάπη τοῦ θεοῦ , τήν θείαν οἰκονομίαν, τήν ἐναθρώπηση τοῦ Λόγου .

 

   Ὀνομάστηκε Ἀκάθιστος, ἀπό τήν ἀκάθιστον , ὀρθή στάσην , τήν ὁποίαν τηροῦσαν οἱ πιστοί , κατά τήν διάρκειαν τῆς ψαλμωδίας του.   

 

  Ἐψάλλετο ἀπό τούς πιστούς ἱστάμενοι μέ εὐλάβεια καί πόθο πρός τήν ΘΕΟΜΗΤΟΡΑ, κατά τήν πρώτην φορά πού ἐψάλλει ,  οἱ πιστοί παρακολουθοῦσαν ὄρθιοι καί τήν ἀκολουθίαν τοῦ Ευαγγελισμοῦ , μέ τήν ὁποίαν συνδέθηκε . 

 

  Τό ἱστορικόν τοῦ Ὕμνου ἔχει ὡς ἑξῆς :......

 

   Τό ἔτος 626 , ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος , εὑρίσκετο εἰς ἐκστρατείαν κατά τῶν Περσῶν  , κίνησιν τήν ὁποίαν ἐγνώριζαν οἱ Ἄβαροι , καί ἐκστράτευσαν ἐναντίον τῆς Κωνσταντινουπόλεως , ἀφοῦ ὁ στρατός ἦτο ἀπών σέ ἐκστρατεία , καί ἀπέρριψαν τήν πρόταση , καί προτάσεις ἐκεχειρίας,ἀπό τόν Αὐτοκράτορα , καί τήν  6ην Αὐγούστου κατάλαβαν τήν ΠΑΝΑΓΙΑΝ τῶν Βλαχερνῶν .

 

   Σέ συνεργασία μέ ἐχθρούς τῆς Πόλεως  , τήν νύκτα τῆς 7ης , πρός 8ην Αὐγούστου ἡτοιμάζοντο διά τήν τελικήν ἐπίθεσιν , ἐνῶ ὁ Πατριάρχης Σέργιος , περιέτρεχε τά τείχη τῆς Πόλεως , μέ τήν Εἰκόνα τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ τῶν Βλαχερνῶν  , καί ἐνεθάρρυνε τούς πιστούς διά τήν ἀντίστασιν .

 

  Κατά τήν διάρκειαν τῆς νυκτός, φοβερός ἀνεμοστρόβιλος, ὁ ὁποῖος ἐγένετο , μέ τήν ἐπέμβαση  τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ , μέ θεϊκή ἀρωγή , κατέστρεψε τόν στόλον τοῦ ἐχθροῦ , καί μανθάνοντες ὁ λαός, καί ἐμψυχούμενοι ἀπο τόν Πατριάρχην ἀντιστεκόταν σθεναρῶς , καί σέ ἀντεπίθεση , προεξένησε σοβαρές ζημιές στούς ἐχθρούς , μέ μεγάλες ἀπώλειες, καί ἀναγκάσηκαν οἱ Ἄβαροι νά λύσουν τήν πολιορκίαν , καί ἀπεχώρησαν ἄπρακτοι , καί τεταπεινομένοι .

 

   Τήν ἑπομένην , 8ην Αὐγούστου , ἡ Πόλις εἶχε σωθεῖ , ἀπό τόν μεγαλύτερον κίνδυνον μέχρι τότε , καί ὁ λαός ,  οἱ πιστοί , θέλοντες νά εὐχαριστήσουν τήν ΠΑΝΑΓΙΑΝ , εἰς τήν ὉΠΟΊΑΝ ἀπέδωσαν τήν σωτηρίαν , μαζεύτηκαν  εἰς τόν ναόν τῆς ΠΑΝΑΓΙΑΣ τῶν Βλαχερνῶν , καί ὄρθιοι ὅλοι, καθ ᾿ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς νυκτός, ἔψαλλαν τόν ὕμνον , ἀπόδίδοντες εὐχαριστήρια, εἰς τήν Ὑπέρμαχον Στρατηγόν.

 

   Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τά νικητήρια , 

ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν , Εὐχαριστήρια ἀναγράφω Σοι ἡ Πόλις Σου ΘΕΟΤΟΚΕ · 

ἀλλ ᾿  ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον , 

ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον ,

 ἵνα κράζω Σοι ·Χαῖρε , Νύμφη Ἀνύμφευτε .

 

   Συνέχισαν καί τόν ὑπόλοιπον Ὕμνον  παννυχί , καθ ᾿ ὅλην τήν νύκτα.....

   Οἱ μελετητες τῆς ἱστορίας καί τῆς ἐκκλησίας, , δεν ἔχουν ἐξακριβώσει ἄν ἐκείνη τή νύκτα συνετέθη ὁ ὑπέροχος αὐτός ὕμνος, οὔτε τόν συγραφέα του  · πιθανολογοῦν ὅτι εἶχε συντεθεῖ  ἐνωρίτερα, πρό ἐτῶν , καί ἐψάλλετο κατά τάς ἀγρυπνίας, καί δή κατά τήν τῆς 15ης Αὐγούστου ,  καί ὄτι  κτά τήν ἱεράν ἐκείνην νύκτα ἐψάλλετο ὀρθοστάδην .

 

  Κατά τήν διάρκειαν αὐτῆς τῆς παννυχίδος, ἀντεκατεστάθη τό προοιμιακό :... Τό προσταχθέν μυστικῶς λαβών ἐν γνώσει ...

μέ τό :... Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τά νικητήρια .

 

  Ὁ Ὕμνος αὐτός συνδέεται , καί μέ ἄλλες περιπτώσεις διασώσεως τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων ἀπό τούς ἐχθρούς .

 

  Ὁ Ὕμνος ἀρχίζει ὡς Ευχαριστήριος πρός τήν ΘΕΟΤΟΚΟΝ , δοξολογικός , ἐγκωμιαστικός , καί καταλήγει ποιητικός δογματικός ὕμνος .

 

   Εἰς τό συναξάρι φέρεται ὡς ἀνώνυμος ὕμνος , ἀλλά τό περιεχόμενο του περιέχει θέσεις τῆς τρίτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου , ἀλλα καί ἐξυμνεῖ τό γεγονός τῆς Ἑορτῆς τοῦ Ευαγγελισμοῦ καί κατά σάρκα γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος, ἡ ὁποία ἑορτή ὡς μία ἑνιαῖα Ἑορτάζετο μαζί μέχρι τοῦ Ἰουστινιανοῦ , ὁ ὁποῖος καί διεχώρησε τίς Ἑορτές.  

 

  Αὐτό δυσκολεύει τούς ἐρευνητές νά καταλήξουν σέ ἔνα συγγραφέα, ἄν καί ἡ παράδοσις ἀναφέρει, καί θέλει ὡς συγγραφέα τόν Ἁγιον Ρωμανόν τόν μελωδόν . 

 

  Ὁ Ὕμνος ἐψάλλετο κατά τήν ἀγρυπνίαν καί ἑορτήν τῆς Κοιμήσεως τῆς ΘΕΟΤΟΚΟΥ , καί ἀργότερα, εἰκονόφιλοι μοναχοί , μετέφεραν τήν ἑορτήν τήν περίοδον τῆς ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστής .

 

  Ἄλλοι ἐρευνητές θεωροῦν ὑμνογράφον , τόν Ἁγιον Κοσμά τόν ποιητήν .

 

Το καλό καί σίγουρο εἶναι ὁτι ἡ ἐκκλησία μας ἔχει τόν ὑπέροχον αὐτόν ὕμνον .

 

  Ὁ Ὕμνος ἀποτελεῖται ἀπό 24 στροφές, πού λέγονται οἴκοι .

οἱ μονοί οἴκοι καταλήγουν  μέ ἐφύμνιον :

                     χαῖρε Νύμφη Ἀνύμφευτε .

                       καί οἱ ζυγοί , μέ ἐφύμνιον :

                                 Ἀλληλούϊα 

 

  Περιέχει 12χ13 χαῖρε , ἤτοι 156 , καί ἀκόμα ἄλλα 13 προστιθεμένων  εἰς τό τέλος ἐπαναλαμβανομένου τοῦ πρώτου οἴκου  .

 

  Ἡ πίστις τῶν πιστῶν τότε διέσωσε τήν Βασιλεύουσα, ἀφοῦ διά τῆς πίστεως καί τόλμης ἐνεργοποιήθη ἡ θεία χάρις, ἡ πάντοτε τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα, καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα , καί ἡ ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΗ ἀκαταμάχητος ἰσχύς καί προστασία καί Σκέπην , καί παρέμβαση .

 

   Ἄς πλησιάσωμεν , καί να πλησιάζωμεν μέ τήν πίστη τοῦ Δαυίδ ἐναντίον τοῦ Γολιάθ , τήν πίστην τῶν Πτέρων , τήν πίστην τῶν προγόνων μας , τών Ἁγίων μας, καί αὔτη ἡ πίστης τήν ἐκκλησίαν ἐστήριξε καί μάς ἐδικαίωσε , καί πάλιν ζητᾶμε τήν ἐπέμβασην τῆς ΥΠΕΡΜΑΧΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ  , ἀφοῦ κινδυνεύομεν καί πάλιν τήν ἀπό τήν πίστην διάστασιν ,   ἵνα ἔλθουν τά νικητήρια, καί ἀποδώσωμεν τά εὐχαριστήρια, καί εἴθε νά ἀπολαύσωμεν πάντες, πρσβευούσης , καί προεξαρχούσης τῆς ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΔΕΣΠΟΊΝΗς ἡμῶν ΘΕΟΤΟΚΟΥ καί ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ .ΑΜΗΝ .

 

 

ἐν Ἱεραποστολῇ  , βκα΄Ἀπριλίου ιβ ΄    ..12 ἀπριλίου 2021.

 

Ε΄ἑβδομάς νηστειῶν .